Ekologia i ekosystemy

Czynnik biotyczny odnosi się do żywych organizmów, które wpływają na inne populacje lub środowisko. Z kolei czynniki abiotyczne, choć nieożywione, również mają wpływ na organizmy i środowisko. Te dwa rodzaje czynników razem tworzą ekosystem. Czynniki biotyczne potrzebują czynników abiotycznych, aby przetrwać, podczas gdy czynniki biotyczne mogą również wpływać na rodzaje i ilości czynników biotycznych w danym ekosystemie. To kompleksowe oddziaływanie czynników biotycznych i abiotycznych jest kluczowe dla utrzymania równowagi i funkcjonowania ekosystemów.

Energia odnawialna jest definiowana jako energia pochodząca z zasobów naturalnych, które mają zdolność do regeneracji w krótszym czasie niż ludzkie życie, nie powodując wyczerpywania zasobów naszej planety. W przeciwieństwie do tego - paliwa kopalne, takie jak ropa naftowa, węgiel czy gaz ziemny, są dostępne w ograniczonych ilościach. Ze względu na ciągłą ich eksploatację, w końcu dojdzie do ich wyczerpania. Chociaż paliwa kopalne są tworzone w naturalnych procesach, nie odnawiają się w tempie wystarczającym, aby sprostać naszemu obecnemu zapotrzebowaniu. Energia odnawialna korzysta z różnych źródeł, takich jak światło słoneczne, wiatr, deszcz, pływy, fale, biomasa i energia cieplna zgromadzona w skorupie ziemskiej. Jedną z największych zalet tych źródeł jest ich powszechna dostępność w różnych formach prawie na całej planecie. Są one praktycznie nieograniczone i niezwykle obfitujące. Co ważniejsze, ich wykorzystanie nie powoduje znacznych szkód dla klimatu i środowiska.

Las deszczowy to obszar o wysokich, zwykle wiecznie zielonych drzewach, obfity w opady deszczu. Lasy deszczowe są najstarszymi istniejącymi ekosystemami na Ziemi, niektóre istnieją w swojej obecnej formie od co najmniej 70 milionów lat. Są niezwykle różnorodne i skomplikowane, stanowią dom dla ponad połowy światowych gatunków roślin i zwierząt, mimo że zajmują zaledwie 6% powierzchni Ziemi. Na powierzchni 10 kilometrów kwadratowych można znaleźć nawet 1500 gatunków roślin kwiatowych, 750 gatunków drzew, 400 gatunków ptaków i 150 gatunków motyli. Lasy deszczowe rozwijają się na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy. Największe z nich otaczają Amazonkę w Ameryce Południowej i Konga w Afryce. Gęste lasy deszczowe można znaleźć na tropikalnych wyspach Azji Południowo-Wschodniej i w niektórych częściach Australii. Nawet na chłodniejszych obszarach na północno-zachodnim Pacyfiku i w Europie Północnej, możemy je spotkać.

Energia jest czynnikiem, który stoi u podstaw wyzwania klimatycznego - jednocześnie jest kluczem do jego rozwiązania. Duża część gazów cieplarnianych, które przyczyniają się do globalnego ocieplenia i zatrzymują ciepło słoneczne na Ziemi, pochodzi z produkcji energii poprzez spalanie paliw kopalnych w celu wytworzenia energii elektrycznej. Paliwa kopalne, takie jak węgiel, ropa naftowa i gaz, są głównymi sprawcami globalnych zmian klimatu. Odpowiadają za ponad 75 procent światowych emisji gazów cieplarnianych i niemal 90 procent emisji dwutlenku węgla.

Różnorodność biologiczna jest niezwykle cennym i istotnym zasobem. Często postrzegamy ją jako coś pięknego i przyjemnego dla oka, ale jej znaczenie sięga znacznie dalej. Bez różnorodności biologicznej cały nasz ekosystem, który jest podstawą życia dla ludzi i zwierząt, uległby zniszczeniu. Zależymy od natury, która dostarcza nam żywność, czystą wodę, leki oraz chroni nas przed powodziami i ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. Naturalne ekosystemy, które nas otaczają, są nieodzowne dla naszego życia na Ziemi. Często myślimy, że możemy bez konsekwencji usunąć jedną roślinę czy gatunek, ale różnorodne organizmy roślinne i zwierzęce są ze sobą powiązane w sposób, który nie zawsze jest dla nas zrozumiały.

Aby zrozumieć palącą potrzebę ochrony lasów i dzikich zwierząt, istotne jest poznanie ogólnej definicji lasu. Istnieje kilka definicji lasu, a w tym artykule skupimy się na definicji zaproponowanej przez FAO (Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa). Według FAO, las definiuje się jako obszar lądowy o powierzchni większej niż 0,5 hektara, na którym pokrycie drzewostanem wynosi powyżej 10%. Ponadto, las nie jest głównie wykorzystywany do celów rolniczych ani innych quasi-celów. Ważnym kryterium tej definicji jest to, że drzewa w lesie powinny mieć zdolność osiągnięcia wysokości co najmniej 5 metrów w miejscu, w którym rosną (in situ), oraz osiągnąć wymagane pokrycie w przypadku młodych lasów lub obszarów, w których wzrost drzew jest hamowany przez czynniki klimatyczne.

Grzyby odżywiają się martwymi i żywymi drzewami, liśćmi, roślinami, owocami, warzywami i zwierzętami. Są wszystkożerne, chociaż niektóre gatunki preferują jedzenie tylko roślin lub zwierząt. Wszystkie grzyby są organizmami heterotroficznymi, co oznacza, że zdobywają składniki odżywcze z innych organizmów i materii organicznej. Innymi słowy, grzyby nie są w stanie samodzielnie produkować swojej żywności.

Wszystkie żywe istoty potrzebują energii do wzrostu, oddychania, rozmnażania się i poruszania się. Energia nie powstaje z niczego, musi być przemieszczana przez ekosystem. Podstawowym źródłem energii dla prawie każdego ekosystemu na Ziemi jest energia słoneczna. Organizmy producentów wykorzystują energię słoneczną do produkcji swojej własnej pożywki, takiej jak glukoza. Następnie organizmy te są zjadane przez konsumentów pierwszego rzędu, którzy z kolei są zjadani przez konsumentów drugiego rzędu i tak dalej. W ten sposób energia przepływa z jednego poziomu troficznego, czyli poziomu w łańcuchu pokarmowym, do następnego.

Wiele decyzji podejmowanych w naszym codziennym życiu ma ogromny wpływ na naszą planetę. Już dziś jesteśmy świadomi, że przeciętny Amerykanin produkuje około 4,4 funta śmieci dziennie, co przekłada się na ogromne ilości odpadów w skali roku. Jednak istnieją małe zmiany, które możemy wprowadzić, aby być bardziej przyjaznymi dla środowiska i mieć trwały wpływ na nasze otoczenie.

Biomy są definiowane jako "główne społeczności na Ziemi, klasyfikowane według dominującej roślinności i charakteryzujące się adaptacjami organizmów do konkretnego środowiska" (Campbell 1996). Rola biomów jest niezwykle ważna. Przez historię życia na Ziemi biomy zmieniały się i przenosiły wielokrotnie. Jednak niedawna działalność człowieka drastycznie wpłynęła na te społeczności. Dlatego ochrona i zachowanie biomów powinny być priorytetem dla nas wszystkich.

Ślad węglowy jest miarą całkowitej ilości emisji gazów cieplarnianych, które są powodowane przez produkcję, użytkowanie i zaprzestanie użytkowania (odpad) lub usług. Składa się z różnych gazów, w tym dwutlenku węgla - najczęściej emitowanego przez działalność ludzką, metanu, podtlenku azotu i gazów fluorowanych, które zatrzymują ciepło w atmosferze i przyczyniają się do globalnego ocieplenia. Największy udział w śladzie węglowym osoby przypada zazwyczaj na transport, mieszkanie i żywność.

Obecnie świat stoi przed wieloma trudnymi wyzwaniami, z którymi musimy się zmierzyć, a kryzys klimatyczny znajduje się na czele tej listy. Pracownicy, klienci, inwestorzy i inni interesariusze mają coraz większe oczekiwania wobec organizacji, oczekując, że podejmą one działania na rzecz rozwiązania problemów klimatycznych na całym świecie. Ważne jest, aby zrozumieć, że zrównowazony rozwój nie jest odosobnioną koncepcją, stanowi integralną część szerszego obrazu, obejmującego wszystkie nasze działania społeczne oraz nasze interakcje z planetą.

Wspieranie ochrony środowiska wymaga wprowadzenia nawyków, które jednocześnie wspierają bardziej integracyjne i sprawiedliwe społeczeństwo oraz kulturę. Firmy mają unikalną pozycję, aby wprowadzić pozytywne zmiany - mają możliwość wdrażożenia dobrych praktyk, wzmacniających pozycję ludzi, tworzących integracyjną kulturę, co prowadzi do ochrony naszej planety.

Według badania World Values Survey z lat 2005-2008, przeprowadzonego w 47 krajach, wykształcenie odgrywa istotną rolę w kształtowaniu troski o środowisko. Im wyższy poziom wykształcenia danej osoby, tym większe prawdopodobieństwo, że wyrazi ona zaniepokojenie związane z ochroną środowiska. To oznacza, że osoby z wyższym wykształceniem są bardziej skłonne do przejmowania się kwestiami środowiskowymi. Jedmocześnie z tego samego badania wynika, że osoby z wykształceniem średnim wykazują większe zainteresowanie ochroną środowiska niż pobudzaniem gospodarki. Gdy zostali postawieni w sytuacji wyboru między tymi dwoma aspektami. Badanie wykazało, że osoby z wykształceniem niższym niż średnie były mniej skłonne faworyzować ochronę środowiska w porównaniu do osób z wyższym poziomem wykształcenia. Podobne wnioski można wyciągnąć na podstawie danych z Międzynarodowego Programu Badań Społecznych, który obejmuje 29 krajów, głównie o wysokim poziomie dochodów. Dane te również potwierdzają, że odsetek osób, które nie zgadzają się z twierdzeniem, że ludzie zbytnio martwią się o środowisko, wzrasta wraz ze spadkiem poziomu wykształcenia. Oznacza to, że osoby z wyższym wykształceniem są bardziej skłonne do rozważania i rozumienia kwestii związanych ze środowiskiem. Wnioskiem z tych badań jest, że edukacja może odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu postaw i zainteresowań związanych z ochroną środowiska. Wyższy poziom wykształcenia może zwiększać świadomość i zrozumienie problemów środowiskowych, co prowadzi do większej troski i zaangażowania w działania na rzecz ochrony naszej planety. Promowanie edukacji dotyczącej środowiska może zatem przyczynić się do zmiany postaw społecznych i bardziej zrównoważonego podejścia do zarządzania środowiskiem naturalnym.

Co takiego dają zakazy?! Otóż - jak się okazuje - wnoszą wiele korzyści. Przede wszystkim zapobiegają wpływowi milionów ton plastiku na strumień odpadów. Gdy chodzi o odpady, które mają niezniszczalną naturę, każda tona ma ogromne znaczenie. Przykładowo, w Nowym Jorku mieszkańcy zużywają rocznie aż 23 miliardy plastikowych torebek. Zakaz używania plastiku jednorazowego użytku nie tylko zmniejsza zanieczyszczenie, ale także obniża popyt na produkcję tworzyw sztucznych, co ma pozytywny wpływ na globalne zmiany klimatyczne. Oprócz tych korzyści związanych z ochroną środowiska, zakazy mają również skutki kulturowe. Firmy są zmuszone do wprowadzania innowacji, przemyślenia swoich projektów i poszukiwania zrównoważonych materiałów. Zmusza to przedsiębiorstwa do przekształceń i stawiania na bardziej ekologiczne rozwiązania. Dodatkowo, zakazy przyczyniają się do zmiany nastawienia konsumentów, którzy zaczynają uświadamiać sobie, że nadmierna i niepotrzebna ekstrawagancja nie prowadzi do zrównoważonego rozwoju.

Kiedy masz pustą butelkę, czy oddajesz ją do recyklingu, aby plastik lub szkło mogły być ponownie wykorzystane? Natura również ma swój własny system recyklingu, który jest realizowany przez organizmy nazywane destruentami.

Destruenci są odpowiedzialni za rozkład martwych substancji organicznych, takich jak martwe rośliny, drewno, zwierzęce szczątki i odchody. Pełnią one niezwykle ważną rolę jako ekipa sprzątająca naszą planetę. Bez rozkładaczy, martwe liście, owady i zwierzęta gromadziłyby się wszędzie, a nasze środowisko byłoby zanieczyszczone.

Jednak ich rola nie ogranicza się tylko do sprzątania. Poprzez proces rozkładu, destruenci uwalniają cenne składniki odżywcze, które są niezbędne dla głównych producentów ekosystemu, takich jak rośliny i algi. Dzięki dekompozycji złożonych materiałów organicznych, takich jak białka, węglowodany i tłuszcze, rozkładacze przekształcają je w prostsze substancje, takie jak woda, dwutlenek węgla, azot, fosfor i wapń. Te składniki odżywcze są niezbędne dla wzrostu i rozwoju roślin.

Intensywne użytkowanie ziemi, erozja gleby oraz nadmierne stosowanie nawozów i pestycydów prowadzą do wyczerpywania wielu pól uprawnych. Aby przywrócić ich stan, istnieją różne metody, które można zastosować. Obejmują one ograniczenie orki, zwiększenie stosowania naturalnych nawozów i środków ochrony roślin oraz uprawę bardziej zróżnicowanych upraw, włączając w to również drzewa. Te działania mogą przyczynić się do odbudowy magazynów węgla w glebie, co sprawia, że staje się ona bardziej żyzna. Dzięki temu będziemy w stanie zapewnić zasoby rosnącym populacjom, niezwiększając jednocześnie potrzebnej powierzchni ziemi. Rekultywacja gruntów rolnych tworzy również siedliska dla dzikiej fauny i flory.

W ostatnich latach kwestia gospodarki odpadami stała się globalnym problemem. Powstają one powszechnie w gospodarstwach domowych, fabrykach, placach budowy, rafineriach i elektrowniach jądrowych.
Wraz ze wzrostem populacji, zmieniają się trendy konsumpcyjne, co stwarza alarmujące zagrożenia dla środowiska - jeśli odpady nie są właściwie zagospodarowywane, mogą powodować poważne problemy zarówno dla zdrowia ludzi, jak i dla środowiska naturalnego. Dlatego bardzo istotne jest, aby lzarówno poszczególne jednostki jak i całe firmy zdawały sobie sprawę z tego, jak bardzo istotne jest odpowiednie gospodarowanie odpadami.

Różnorodność biologiczna, znana również jako biodywersyfikacja, to naukowe pojęcie opisujące różnorodność życia na Ziemi. Obejmuje ona nie tylko różnorodność gatunkową, ale także różnorodność ekosystemów oraz różnice genetyczne w obrębie poszczególnych gatunków, bowiem wszystkie są ze sobą powiązane i wzajemnie od siebie zależne. Każdy żywy organizm, w tym człowiek, jest zaangażowany w te kompleksowe sieci współzależnych relacji, które nazywane są ekosystemami.

Różnorodność biologiczna naszej planety jest zagrożona, a paradoksalnie głównym sprawcą tego jest człowiek, który jednocześnie jest od niej najbardziej zależny. Spowolnienie utraty różnorodności biologicznej, czyli zmniejszanie się i zanikanie różnorodności organizmów żywych na naszej planecie, stanowi jedno z największych wyzwań, przed którym stoi ludzkość. Niestety, nie udało nam się osiągnąć wszystkich postawionych celów dotyczących spowolnienia utraty różnorodności biologicznej do roku 2020. Taki wniosek płynie z piątego raportu Global Biodiversity Outlook, opublikowanego we wrześniu 2020 roku przez Międzyrządową Platformę Naukowo-Polityczną ds. Różnorodności Biologicznej i Usług Ekosystemowych (IPBES). Raport nie tylko ostrzega przed alarmującym pogorszeniem stanu przyrody, ale również wskazuje na to, że jest to czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia przyszłych pandemii.

Badania naukowe nad koralowcami Elkhorn (Acropora palmata) w rejonie karaibskim i u wybrzeży Florydy wykazują, że genotypy tych koralowców mogą przetrwać dłużej, niż się początkowo sądziło. Pojęcie genotypu odnosi się do genetycznego składu organizmu. Współcześnie naukowcy wykorzystują podejście genetyczne do oszacowania wieku koralowców. Metoda polega na określeniu, kiedy pierwotnie spotkały się jajo korala i plemnik, tworząc genom kolonii koralowców. Następnie naukowcy monitorują liczbę mutacji, które narosły w genomie od tego momentu. Ponieważ mutacje pojawiają się zazwyczaj w względnie stałym tempie, naukowcy mogą przybliżenie określić wiek genomów koralowców w swoich badaniach. Te badania mogą pomóc w wyjaśnieniu, w jaki sposób koralowce reagują na obecne i przyszłe zmiany środowiskowe. Mimo że są znane ze swojej odporności i zdolności do życia przez tysiące lat, koralowce Elkhorn zostały uznane za zagrożony gatunek zgodnie z amerykańską ustawą o zagrożonych gatunkach. Ostatnio zaobserwowano spadek ich populacji, co sugeruje, że istnieją pewne granice, z jakimi nawet te wytrzymałe stworzenia mogą sobie nie poradzić.