Właściwa gospodarka odpadami i plastikiem

Od ponad dekady naukowcy ostrzegają, że ludzkość pozostawia w środowisku naturalnym tak ogromne ilości plastiku, że przyszli archeolodzy będą mogli oznaczyć tę erę jako "epokę plastiku". Ten problem jest szczególnie widoczny w oceanach, gdzie rocznie wyrzucane jest około 11 milionów ton plastiku. Według badań przeprowadzonych przez The Pew Charitable Trusts i SYSTEMIQ, ta liczba może prawie potroić się do 2040 roku, jeśli nie podejmiemy pilnych działań na dużą skalę. To poważne wyzwanie, które wymaga zaangażowania i działań ze strony społeczności całego świata.

Plastik, który gromadzi się na plażach i w oceanach, stanowi globalny kryzys. W wirujących konwergencjach, zajmujących około 40% powierzchni wszystkich oceanów, można znaleźć miliardy ton plastiku. Prognozy wskazują, że do 2050 roku, przy obecnym tempie, plastik przewyższy masą wszystkich ryb w morzu. Zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi ma bezpośredni i śmiertelny wpływ na dziką przyrodę. Każdego roku tysiące ptaków, żółwi morskich, fok i innych ssaków żyjących w morzu umiera po spożyciu plastiku lub zaplątaniu się w niego. Zagrożone są dzikie zwierzęta, takie jak mniszki hawajskie czy żółwie karetta, należą one do prawie 700 gatunków, które padają ofiarą plastikowych śmieci. Nadszedł czas, aby się skoncentrować na źródle tego kryzysu oceanicznego. Centrum zwróciło się do Agencji Ochrony Środowiska z petycją o wprowadzenie regulacji dotyczących traktowania tworzyw sztucznych jako substancji zanieczyszczających. Pracujemy nad powstrzymaniem zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi u samego źródła, zanim będą miały szansę dotrzeć do oceanu.

Zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi zostało udokumentowane na całym świecie, zarówno w głównych basenach oceanicznych, jak i na plażach, rzekach, jeziorach, środowiskach lądowych, a nawet w odległych miejscach, takich jak Arktyka i Antarktyda. Szacuje się, że globalny wyciek do środowiska (zarówno lądowego, jak i wodnego) wyniósł 22 Mt w 2019 roku. Przewiduje się, że ta wartość podwoi się, osiągając 44 Mt do 2060 roku.

Największą część wycieku stanowią makroplastiki, czyli widoczne przedmioty, takie jak butelki po napojach, które trafiły do środowiska naturalnego głównie z powodu niewłaściwego gospodarowania odpadami. Inne źródła wycieku obejmują zaśmiecanie i wyrzucanie przez ludzi oraz działalność morską. Mikroplastiki, czyli małe fragmenty plastiku o długości mniejszej niż 5 mm (0,2 cala), również stanowią znaczącą część wycieku, docierając głównie do środowiska poprzez zużycie opon i oznakowań drogowych, a także przypadkową utratę plastikowych granulek i pranie tekstyliów wykonanych z syntetycznych włókien.

Kraje OECD są odpowiedzialne za 14% ogólnego wycieku tworzyw sztucznych. Spośród nich, 11% wycieku dotyczy makroplastików, a 35% to wycieki mikroplastików. W raporcie podkreśla się konieczność międzynarodowej współpracy w celu zmniejszenia zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi, w tym poprzez wsparcie krajów o niższym poziomie rozwoju infrastruktury gospodarowania odpadami w celu ograniczenia wycieków tworzyw sztucznych.

Raport wskazuje również, że kryzys związany z COVID-19 spowodował spadek zużycia tworzyw sztucznych o 2,2% w 2020 roku ze względu na ograniczenia w działalności gospodarczej. Jednak wzrost zanieczyszczenia wystąpił w obszarach takich jak opakowania jednorazowe, żywność na wynos oraz medyczne produkty plastikowe, takie jak maski. Wraz z ponownym wzrostem działalności gospodarczej w 2021 roku wzrosło również zużycie tworzyw sztucznych.

Aby ograniczyć zanieczyszczenie spowodowane tworzywami sztucznymi, konieczne są działania i międzynarodowa współpraca. Należy podjąć kroki mające na celu zmniejszenie produkcji tworzyw sztucznych poprzez innowacje, lepsze projektowanie produktów i opracowywanie przyjaznych dla środowiska alternatywnych rozwiązań. Wysiłki na rzecz poprawy gospodarowania odpadami i zwiększenia recyklingu są również kluczowe w tym procesie.

Zużycie tworzyw sztucznych rośnie, co prowadzi do większej ilości plastikowych odpadów. Władze publiczne, producenci, sektor gospodarowania odpadami i sprzedawcy detaliczni analizują ekologiczne i ekonomiczne opcje recyklingu i utylizacji. Recykling odpadów z tworzyw sztucznych powinien przynosić ekologiczną wartość dodaną i być opłacalny finansowo. Tworzywa sztuczne nie należą do środowiska!

Na całym świecie co minutę sprzedaje się milion plastikowych butelek, a każdego roku zużywa się pięć bilionów plastikowych toreb. Przerażające jest to, że połowa całkowitej produkcji plastiku przeznaczona jest do jednorazowego użytku - jest używana tylko raz, a następnie wyrzucana. Tworzywa sztuczne, w tym mikroplastiki, obecnie znajdują się wszędzie w naszym naturalnym środowisku. Stają się integralną częścią zapisu geologicznego Ziemi i są symbolem antropocenu, obecnej ery geologicznej. Są nawet odpowiedzialne za powstanie nowego środowiska dla mikroorganizmów morskich, znanego jako "plastysfera".

Produkcja i konsumpcja tworzyw sztucznych przeszły druzgocący wzrost od czasu rozpoczęcia produkcji na dużą skalę w latach pięćdziesiątych XX wieku. Ten niekontrolowany rozwój przyniósł poważne konsekwencje dla naszej planety. Tylko w 2020 roku szacuje się, że od 24 do 34 milionów ton odpadów z tworzyw sztucznych trafiło do jezior, rzek i oceanów na całym świecie. Aby to sobie uświadomić, ta nieprawdopodobna ilość odpadów jest mniej więcej równa wadze 21 000 lokomotyw kolejowych.

Niestety, jeśli obecne tendencje będą się utrzymywać i nie dokonamy znaczących ulepszeń w gospodarowaniu odpadami z tworzyw sztucznych, możemy stanąć w obliczu jeszcze bardziej katastrofalnej sytuacji do roku 2030. Prognozuje się, że w ciągu najbliższej dekady będziemy wyrzucać niewyobrażalne 90 milionów ton odpadów z tworzyw sztucznych do naszych wód. Przykładem obecnego stanu rzeczy jest szacunkowa ilość 10 000 ton odpadów z tworzyw sztucznych, które co roku trafiają do Wielkich Jezior.

Uznając powagę problemu, społeczność międzynarodowa doszła do porozumienia w 2015 roku, że obecność ośmiu milionów ton plastikowych odpadów jedynie w oceanach jest całkowicie nie do przyjęcia. W odpowiedzi powstało wiele międzynarodowych platform, które mają na celu skonfrontowanie się z tą kryzysową sytuacją. Inicjatywy takie jak Nasz Ocean, Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ i Karta G7 Ocean Plastic, między innymi, dążą do rozwiązania problemu odpadów z tworzyw sztucznych.

Chociaż trudno jest dokładnie określić liczbę zwierząt morskich, które giną w wyniku zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi, szacuje się, że rocznie 100 000 ssaków morskich pada ofiarą tego zanieczyszczenia. Badania wskazują, że 81 z 123 gatunków ssaków morskich spożywało plastik lub było nim zaplątanych, a dotyczy również wszystkich siedmiu gatunków żółwi morskich. Istnieją dwa główne sposoby, w jakie te stworzenia mogą ponieść śmierć na skutek interakcji z odpadkami morskimi: połknięcie (zjedzenie) lub zaplątanie się w plastikowe narzędzia połowowe. Jest to poważny problem, który wymaga pilnych działań w celu ochrony dzikiej przyrody i zapewnienia czystości naszych oceanów.

Obecnie żyjemy w społeczeństwie, które charakteryzuje nadmierna konsumpcja, co prowadzi do wzrostu ilości odpadów i stanowi poważny problem. Co roku coraz więcej rzeczy poddawanych jest recyklingowi, mimo wszystko jednak prowadzi to do produkcji większej ilości śmieci. Niestety, niewielu ludzi angażuje się w opracowywanie rozwiązań dla tego problemu. Jednak istnieje trzy R, czyli redukcja, ponowne użycie i recykling, które mogą pomóc zmniejszyć ilość odpadów wyrzucanych przez ludzi. Poprzez redukcję ilości zużywanych przedmiotów, ponowne wykorzystanie przedmiotów i proces recyklingu, możemy skutecznie ograniczyć ilość odpadów generowanych przez społeczeństwo.

Zgodnie z zasadą 5R, recykling jest ostatnim dziłaniem, jakie należy podjąć. Jeśli to możliwe, powinien być poprzedzony: odmową, redukcją, ponownym użyciem, oraz próbą zmiany przeznaczenia, a dopiero następnie powiniśmy przystąpić do recyklingu. Wprowadzenie tej metodyki do działań związanych z redukcją odpadów i recyklingiem zarówno w życiu jak i produkcjach masowych pozwoli zminimalizować ilość odpadów trafiających na wysypiska i podniesie program recyklingu na wyższy poziom. Wykorzystanie zasady 5R w strategii zarządzania odpadami i recyklingu może pozytywnie wpłynąć na efektywność programu recyklingu, znacznie redukując ilość odpadów. W hierarchii 5 R ważne jest traktowanie recyklingu jako ostateczności po próbie odmowy, ograniczenia, ponownego wykorzystania lub zmiany przeznaczenia.

Globalny popyt na tworzywa sztuczne jest wysoki i stale rośnie, ze względu na ich właściwości barierowe, lekkość, plastyczność i korzystną ekonomię produkcji. Pomimo wysiłków mających na celu ograniczenie stosowania tworzyw sztucznych jednorazowego użytku, oczekuje się, że nadal będą one odgrywać istotną rolę w globalnych łańcuchach dostaw. Jednak wzrost popytu wiąże się również z generacją znacznych ilości odpadów z tworzyw sztucznych. To stwarza dwa powiązane wyzwania, ale również otwiera możliwości dla firm, aby pomóc je rozwiązać:

• Konieczność ograniczenia zanieczyszczenia odpadami z tworzyw sztucznych: Niewłaściwie zagospodarowane odpady z tworzyw sztucznych mogą przedostawać się do środowiska, zwłaszcza do oceanu w pobliżu nadmorskich miast. Dlatego istnieje potrzeba skutecznych działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia i ochronę ekosystemów.
• Konieczność zwiększenia plastyczności kołowości: Wiele marek zobowiązało się do stosowania plastiku pochodzącego z recyklingu w swoich opakowaniach, jednak dostępność takiego plastiku jest wciąż ograniczona. Aby odblokować potencjał recyklingu tworzyw sztucznych, konieczne jest zwiększenie skuteczności procesu zbierania odpadów oraz rozwój infrastruktury recyklingowej.