Οικολογία και οικοσύστημα

Όλα τα έμβια όντα χρειάζονται ενέργεια για να αναπτυχθούν, να αναπνεύσουν, να αναπαραχθούν και να κινηθούν. Η ενέργεια δεν δημιουργείται από το τίποτα, πρέπει να μετακινηθεί μέσω ενός οικοσυστήματος. Η κύρια πηγή ενέργειας για σχεδόν κάθε οικοσύστημα στη Γη είναι η ηλιακή ενέργεια. Οι οργανισμοί-παραγωγοί χρησιμοποιούν την ηλιακή ενέργεια για να παράγουν τη δική τους τροφή, όπως η γλυκόζη. Αυτοί οι οργανισμοί στη συνέχεια τρώγονται από καταναλωτές πρώτης τάξης, οι οποίοι με τη σειρά τους τρώγονται από καταναλωτές δεύτερης τάξης, και ούτω καθεξής. Με αυτόν τον τρόπο, η ενέργεια ρέει από το ένα τροφικό επίπεδο ή επίπεδο της τροφικής αλυσίδας στο επόμενο.

Τα βιώματα ορίζονται ως "οι σημαντικότερες κοινότητες στη Γη, οι οποίες ταξινομούνται ανάλογα με την κυρίαρχη βλάστηση και χαρακτηρίζονται από τις προσαρμογές των οργανισμών σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον" (Campbell 1996). Ο ρόλος των βιοτόπων είναι εξαιρετικά σημαντικός. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας της ζωής στη Γη, τα βιώματα έχουν αλλάξει και μετατοπιστεί πολλές φορές. Ωστόσο, οι πρόσφατες ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν επηρεάσει δραστικά αυτές τις κοινότητες. Ως εκ τούτου, η προστασία και η διατήρηση των βιοτόπων θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για όλους μας.

Ο κόσμος αντιμετωπίζει σήμερα πολλές δύσκολες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, και η κλιματική κρίση βρίσκεται στην κορυφή αυτού του καταλόγου. Οι εργαζόμενοι, οι πελάτες, οι επενδυτές και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη έχουν αυξανόμενες προσδοκίες από τους οργανισμούς, αναμένοντας από αυτούς να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση των κλιματικών προβλημάτων σε όλο τον κόσμο. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι μια μεμονωμένη έννοια, αλλά αναπόσπαστο μέρος της ευρύτερης εικόνας, που περιλαμβάνει όλες τις κοινωνικές μας δράσεις και τις αλληλεπιδράσεις μας με τον πλανήτη. Η υποστήριξη της προστασίας του περιβάλλοντος απαιτεί την καθιέρωση συνηθειών που υποστηρίζουν ταυτόχρονα μια πιο περιεκτική και δίκαιη κοινωνία και κουλτούρα. Οι εταιρείες βρίσκονται σε μοναδική θέση για να κάνουν τη θετική διαφορά - έχουν την ευκαιρία να εφαρμόσουν καλές πρακτικές που ενδυναμώνουν τους ανθρώπους, δημιουργώντας μια κουλτούρα χωρίς αποκλεισμούς, που οδηγεί στην προστασία του πλανήτη μας.

Ως ανανεώσιμη ενέργεια ορίζεται η ενέργεια που προέρχεται από φυσικούς πόρους οι οποίοι έχουν την ικανότητα να αναγεννώνται σε λιγότερο χρόνο από την ανθρώπινη ζωή χωρίς να εξαντλούν τους πόρους του πλανήτη. Αντίθετα - τα ορυκτά καύσιμα όπως το πετρέλαιο, ο άνθρακας και το φυσικό αέριο είναι διαθέσιμα σε περιορισμένες ποσότητες. Λόγω της συνεχούς εκμετάλλευσής τους, κάποια στιγμή θα εξαντληθούν. Αν και τα ορυκτά καύσιμα δημιουργούνται από φυσικές διαδικασίες, δεν ανανεώνονται με ρυθμό επαρκή για να καλύψουν την τρέχουσα ζήτησή μας. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας χρησιμοποιούν μια ποικιλία πηγών όπως το ηλιακό φως, ο άνεμος, η βροχή, οι παλίρροιες, τα κύματα, η βιομάζα και η θερμική ενέργεια που αποθηκεύεται στο φλοιό της γης. Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα αυτών των πηγών είναι η ευρεία διαθεσιμότητά τους σε διάφορες μορφές σχεδόν σε όλο τον πλανήτη. Είναι ουσιαστικά απεριόριστες και εξαιρετικά άφθονες. Το πιο σημαντικό είναι ότι η χρήση τους δεν προκαλεί σημαντική βλάβη στο κλίμα και το περιβάλλον

Οι καταστροφείς είναι υπεύθυνοι για τη διάσπαση της νεκρής οργανικής ύλης, όπως τα νεκρά φυτά, το ξύλο, τα υπολείμματα ζώων και τα περιττώματα. Παίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο ως το συνεργείο καθαρισμού του πλανήτη μας. Χωρίς τους αποικοδομητές, τα νεκρά φύλλα, τα έντομα και τα ζώα θα συσσωρεύονταν παντού και το περιβάλλον μας θα μολυνόταν.

Ωστόσο, ο ρόλος τους δεν περιορίζεται μόνο στον καθαρισμό. Μέσω της διαδικασίας αποσύνθεσης, οι αποικοδομητές απελευθερώνουν πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για τους κύριους παραγωγούς του οικοσυστήματος, όπως τα φυτά και τα φύκια. Αποσυνθέτοντας σύνθετα οργανικά υλικά, όπως πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και λίπη, οι αποσυνθέτες τα μετατρέπουν σε απλούστερες ουσίες, όπως νερό, διοξείδιο του άνθρακα, άζωτο, φώσφορο και ασβέστιο. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και την εξέλιξη των φυτών.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έρευνα Αξιών 2005-2008 σε 47 χώρες, η εκπαίδευση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της περιβαλλοντικής ανησυχίας. Όσο υψηλότερο είναι το μορφωτικό επίπεδο ενός ατόμου, τόσο πιο πιθανό είναι να εκφράσει περιβαλλοντικές ανησυχίες. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα με υψηλότερη μόρφωση είναι πιο πιθανό να ανησυχούν για περιβαλλοντικά ζητήματα. Ταυτόχρονα, η ίδια μελέτη δείχνει ότι τα άτομα με δευτεροβάθμια εκπαίδευση δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος από ό,τι για την τόνωση της οικονομίας. Όταν τέθηκαν σε θέση να επιλέξουν μεταξύ των δύο πτυχών. Η μελέτη έδειξε ότι τα άτομα με λιγότερη από δευτεροβάθμια εκπαίδευση ήταν λιγότερο πιθανό να προτιμήσουν την προστασία του περιβάλλοντος σε σύγκριση με τα άτομα με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης. Παρόμοια συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν και από στοιχεία του Διεθνούς Προγράμματος Κοινωνικών Ερευνών, το οποίο καλύπτει 29 χώρες, κυρίως με υψηλό επίπεδο εισοδήματος. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν επίσης ότι το ποσοστό των ατόμων που διαφωνούν με τη δήλωση ότι οι άνθρωποι ανησυχούν υπερβολικά για το περιβάλλον αυξάνεται όσο μειώνεται το επίπεδο εκπαίδευσης. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι με υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης είναι πιο πιθανό να εξετάζουν και να κατανοούν τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Το συμπέρασμα αυτής της έρευνας είναι ότι η εκπαίδευση μπορεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο στη διαμόρφωση περιβαλλοντικών στάσεων και ενδιαφερόντων. Τα υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης μπορούν να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και την κατανόηση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, οδηγώντας σε μεγαλύτερη ανησυχία και συμμετοχή στις προσπάθειες για την προστασία του πλανήτη μας. Συνεπώς, η προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης μπορεί να συμβάλει στην αλλαγή των στάσεων του κοινού και σε μια πιο βιώσιμη προσέγγιση της περιβαλλοντικής διαχείρισης.

Τα τελευταία χρόνια, το ζήτημα της διαχείρισης των αποβλήτων έχει καταστεί παγκόσμιο πρόβλημα. Δημιουργούνται συνήθως σε νοικοκυριά, εργοστάσια, εργοτάξια, διυλιστήρια και πυρηνικούς σταθμούς.
Καθώς ο πληθυσμός αυξάνεται, οι καταναλωτικές τάσεις αλλάζουν, δημιουργώντας ανησυχητικούς περιβαλλοντικούς κινδύνους - εάν τα απόβλητα δεν διαχειρίζονται σωστά, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για το περιβάλλον. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό τόσο τα άτομα όσο και ολόκληρες εταιρείες να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της ορθής διαχείρισης των αποβλήτων.

Επιστημονικές έρευνες σε κοράλλια Elkhorn (Acropora palmata) στην Καραϊβική και στα ανοικτά των ακτών της Φλόριντα δείχνουν ότι οι γονότυποι αυτών των κοραλλιών μπορεί να επιβιώνουν περισσότερο απ' ό,τι είχε αρχικά θεωρηθεί. Ο όρος γονότυπος αναφέρεται στη γενετική σύνθεση ενός οργανισμού. Σήμερα, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν μια γενετική προσέγγιση για να εκτιμήσουν την ηλικία των κοραλλιών. Η μέθοδος περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του πότε συναντήθηκαν αρχικά το αυγό και το σπέρμα του κοραλλιού, σχηματίζοντας το γονιδίωμα της αποικίας κοραλλιών. Στη συνέχεια, οι επιστήμονες παρακολουθούν τον αριθμό των μεταλλάξεων που έχουν συσσωρευτεί στο γονιδίωμα από τότε. Επειδή οι μεταλλάξεις συμβαίνουν συνήθως με σχετικά σταθερό ρυθμό, οι επιστήμονες μπορούν να προσεγγίσουν την ηλικία των γονιδιωμάτων των κοραλλιών στις μελέτες τους. Οι μελέτες αυτές μπορεί να βοηθήσουν να εξηγηθεί ο τρόπος με τον οποίο τα κοράλλια ανταποκρίνονται στις τρέχουσες και μελλοντικές περιβαλλοντικές αλλαγές. Παρά το γεγονός ότι είναι γνωστά για την ανθεκτικότητά τους και την ικανότητά τους να ζουν για χιλιάδες χρόνια, τα κοράλλια Elkhorn έχουν καταχωρηθεί ως απειλούμενο είδος σύμφωνα με τον νόμο των ΗΠΑ για τα απειλούμενα είδη. Πρόσφατα παρατηρήθηκε μείωση των πληθυσμών τους, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπάρχουν όρια σε ό,τι μπορούν να αντέξουν ακόμη και αυτά τα ανθεκτικά πλάσματα.

Οι μύκητες τρέφονται με νεκρά και ζωντανά δέντρα, φύλλα, φυτά, φρούτα, λαχανικά και ζώα. Είναι παμφάγοι, αν και ορισμένα είδη προτιμούν να τρώνε μόνο φυτά ή ζώα.

Όλοι οι μύκητες είναι ετερότροφοι οργανισμοί, που σημαίνει ότι παίρνουν θρεπτικά συστατικά από άλλους οργανισμούς και οργανική ύλη. Με άλλα λόγια, οι μύκητες δεν είναι σε θέση να παράγουν τη δική τους τροφή.

Η βιοποικιλότητα του πλανήτη μας απειλείται και, παραδόξως, ο κύριος υπεύθυνος γι' αυτό είναι ο άνθρωπος, ο οποίος είναι ταυτόχρονα και ο πιο εξαρτημένος από αυτήν. Η επιβράδυνση της απώλειας της βιοποικιλότητας, δηλαδή της μείωσης και της εξαφάνισης της ποικιλότητας των ζωντανών οργανισμών στον πλανήτη μας, είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Δυστυχώς, δεν έχουμε καταφέρει να επιτύχουμε όλους τους στόχους που έχουν τεθεί για την επιβράδυνση της απώλειας της βιοποικιλότητας έως το 2020. Αυτό είναι το συμπέρασμα της πέμπτης έκθεσης για τις παγκόσμιες προοπτικές βιοποικιλότητας, που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 από τη Διακυβερνητική Πλατφόρμα Επιστημών και Πολιτικής για τη Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστημάτων (IPBES). Η έκθεση όχι μόνο προειδοποιεί για μια ανησυχητική υποβάθμιση της φύσης, αλλά επισημαίνει επίσης ότι πρόκειται για έναν παράγοντα που αυξάνει τον κίνδυνο μελλοντικών πανδημιών

Για να κατανοήσουμε την επιτακτική ανάγκη προστασίας των δασών και της άγριας ζωής, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τον γενικό ορισμό του δάσους. Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί του δάσους και στο παρόν άρθρο θα επικεντρωθούμε στον ορισμό που προτείνει ο FAO (Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών). Σύμφωνα με τον FAO, ως δάσος ορίζεται μια έκταση γης άνω των 0,5 εκταρίων με δασική κάλυψη άνω του 10%. Επιπλέον, το δάσος δεν χρησιμοποιείται κυρίως για γεωργικούς ή άλλους οιονεί σκοπούς.

Το ανθρακικό αποτύπωμα είναι ένα μέτρο της συνολικής ποσότητας των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούνται από την παραγωγή, τη χρήση και τη διακοπή της χρήσης (απόβλητα) ή των υπηρεσιών. Αποτελείται από διάφορα αέρια, όπως το διοξείδιο του άνθρακα - που εκπέμπεται συχνότερα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, το μεθάνιο, το υποξείδιο του αζώτου και τα φθοριούχα αέρια, τα οποία παγιδεύουν τη θερμότητα στην ατμόσφαιρα και συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Οι μεγαλύτερες συνεισφορές στο αποτύπωμα άνθρακα ενός ατόμου προέρχονται συνήθως από τις μεταφορές, τη στέγαση και τα τρόφιμα

Η ενέργεια είναι ο παράγοντας που βρίσκεται στο επίκεντρο της κλιματικής πρόκλησης - την ίδια στιγμή που αποτελεί το κλειδί για την επίλυσή της. Μεγάλο μέρος των αερίων του θερμοκηπίου που συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη και παγιδεύουν την ηλιακή θερμότητα της Γης προέρχεται από την παραγωγή ενέργειας με την καύση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα ορυκτά καύσιμα, όπως ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, είναι οι κύριοι συντελεστές της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής. Είναι υπεύθυνα για περισσότερο από το 75% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και σχεδόν το 90% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Το τροπικό δάσος είναι μια περιοχή με ψηλά, συνήθως αειθαλή δέντρα, πλούσια σε βροχοπτώσεις. Τα τροπικά δάση είναι τα παλαιότερα υπάρχοντα οικοσυστήματα στη Γη, ορισμένα από τα οποία υπάρχουν στη σημερινή τους μορφή εδώ και τουλάχιστον 70 εκατομμύρια χρόνια. Εξαιρετικά ποικιλόμορφα και πολύπλοκα, φιλοξενούν περισσότερα από τα μισά είδη φυτών και ζώων στον κόσμο, παρά το γεγονός ότι καλύπτουν μόλις το 6% της επιφάνειας της Γης. Μέχρι και 1.500 είδη ανθοφόρων φυτών, 750 είδη δέντρων, 400 είδη πτηνών και 150 είδη πεταλούδων μπορούν να βρεθούν σε μια έκταση 10 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Τα τροπικά δάση ευδοκιμούν σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική. Τα μεγαλύτερα περιβάλλουν τον Αμαζόνιο στη Νότια Αμερική και το Κονγκό στην Αφρική. Πυκνά τροπικά δάση βρίσκονται σε τροπικά νησιά της Νοτιοανατολικής Ασίας και σε τμήματα της Αυστραλίας. Ακόμα και σε ψυχρότερες περιοχές του βορειοδυτικού Ειρηνικού και της βόρειας Ευρώπης, μπορούμε να τα βρούμε

Η βιοποικιλότητα είναι ένας εξαιρετικά πολύτιμος και σημαντικός πόρος. Συχνά τη βλέπουμε ως κάτι όμορφο και ευχάριστο για το μάτι, αλλά η σημασία της πηγαίνει πολύ παραπέρα. Χωρίς τη βιοποικιλότητα, ολόκληρο το οικοσύστημά μας, το οποίο αποτελεί τη βάση της ζωής για τους ανθρώπους και τα ζώα, θα καταστρεφόταν. Εξαρτόμαστε από τη φύση για να μας παρέχει τροφή, καθαρό νερό, φάρμακα και να μας προστατεύει από πλημμύρες και ακραία καιρικά φαινόμενα. Τα φυσικά οικοσυστήματα που μας περιβάλλουν είναι απαραίτητα για τη ζωή μας στη Γη. Συχνά πιστεύουμε ότι μπορούμε να αφαιρέσουμε ένα μεμονωμένο φυτό ή είδος χωρίς συνέπειες, αλλά οι ποικίλοι φυτικοί και ζωικοί οργανισμοί συνδέονται μεταξύ τους με τρόπους που δεν κατανοούμε πάντα

Πολλές από τις αποφάσεις που παίρνουμε στην καθημερινή μας ζωή έχουν τεράστιο αντίκτυπο στον πλανήτη μας. Γνωρίζουμε ήδη ότι ο μέσος Αμερικανός παράγει περίπου 4,4 κιλά σκουπίδια την ημέρα, γεγονός που μεταφράζεται σε μια τεράστια ποσότητα αποβλήτων ανά έτος. Ωστόσο, υπάρχουν μικρές αλλαγές που μπορούμε να κάνουμε για να είμαστε πιο φιλικοί προς το περιβάλλον και να έχουμε μόνιμο αντίκτυπο στο περιβάλλον μας.

Η βιοποικιλότητα, γνωστή και ως βιοποικιλότητα, είναι ένας επιστημονικός όρος που περιγράφει την ποικιλομορφία της ζωής στη Γη. Περιλαμβάνει όχι μόνο την ποικιλομορφία των ειδών, αλλά και την ποικιλομορφία των οικοσυστημάτων και τις γενετικές διαφορές εντός των μεμονωμένων ειδών, καθώς όλα είναι αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα. Κάθε ζωντανός οργανισμός, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, συμμετέχει σε αυτά τα πολύπλοκα δίκτυα αλληλεξαρτώμενων σχέσεων, τα οποία ονομάζονται οικοσυστήματα.

Ένας βιοτικός παράγοντας αναφέρεται σε ζωντανούς οργανισμούς που επηρεάζουν άλλους πληθυσμούς ή το περιβάλλον. Οι αβιοτικοί παράγοντες, από την άλλη πλευρά, αν και μη ζωντανοί, επηρεάζουν επίσης τους οργανισμούς και το περιβάλλον. Μαζί, αυτοί οι δύο τύποι παραγόντων σχηματίζουν ένα οικοσύστημα. Οι βιοτικοί παράγοντες χρειάζονται τους αβιοτικούς παράγοντες για να επιβιώσουν, ενώ οι βιοτικοί παράγοντες μπορούν επίσης να επηρεάσουν τους τύπους και τις ποσότητες των βιοτικών παραγόντων σε ένα οικοσύστημα. Αυτή η πολύπλοκη αλληλεπίδραση βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ισορροπίας και της λειτουργίας των οικοσυστημάτων

Η εντατική χρήση της γης, η διάβρωση του εδάφους και η υπερβολική χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων οδηγούν στην εξάντληση πολλών γεωργικών εκτάσεων. Για την αποκατάστασή τους, υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Αυτές περιλαμβάνουν τη μείωση του οργώματος, την αύξηση της χρήσης φυσικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων και την καλλιέργεια πιο ποικίλων καλλιεργειών, συμπεριλαμβανομένων των δέντρων. Τα μέτρα αυτά μπορούν να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση των αποθεμάτων άνθρακα στο έδαφος, καθιστώντας το πιο γόνιμο. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσουμε να παρέχουμε πόρους για τον αυξανόμενο πληθυσμό χωρίς να αυξήσουμε την απαιτούμενη έκταση γης. Η αποκατάσταση της γεωργικής γης δημιουργεί επίσης ενδιαιτήματα για την άγρια ζωή

Ποια είναι τα οφέλη των απαγορεύσεων! Λοιπόν - όπως αποδεικνύεται - επιφέρουν πολλά οφέλη. Πρώτα απ' όλα, αποτρέπουν την είσοδο εκατομμυρίων τόνων πλαστικού στο ρεύμα των απορριμμάτων. Όταν πρόκειται για απόβλητα, τα οποία έχουν άφθαρτη φύση, κάθε τόνος κάνει τεράστια διαφορά. Στη Νέα Υόρκη, για παράδειγμα, οι κάτοικοι καταναλώνουν έως και 23 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες κάθε χρόνο. Η απαγόρευση του πλαστικού μιας χρήσης όχι μόνο μειώνει τη ρύπανση, αλλά και τη ζήτηση για παραγωγή πλαστικού, γεγονός που έχει θετικό αντίκτυπο στην παγκόσμια κλιματική αλλαγή. Εκτός από αυτά τα περιβαλλοντικά οφέλη, οι απαγορεύσεις έχουν επίσης πολιτιστικό αντίκτυπο. Οι εταιρείες αναγκάζονται να καινοτομήσουν, να επανεξετάσουν τα σχέδιά τους και να αναζητήσουν βιώσιμα υλικά. Αυτό αναγκάζει τις εταιρείες να μετασχηματιστούν και να ποντάρουν σε πιο πράσινες λύσεις. Επιπλέον, οι απαγορεύσεις συμβάλλουν στην αλλαγή της στάσης των καταναλωτών, οι οποίοι αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η υπερβολική και περιττή σπατάλη δεν οδηγεί στη βιωσιμότητα.